Permissie-penning VOC
Permissie/legitimatie-penning VOC
Materiaal: Lood/tin legering.
Bewerking: Geslagen.
Massa: 35,7 gram.
Afmetingen: 35,9 mm x 36 mm.
Aanmaakplaats: VOC Kamer Amsterdam
Datering: z.j. Ca. 1602-1800
Voorzijde: Gelegen op een vierkant plaatje.
De rand glad omboord.
Binnen een parelcirkel.
In het veld.
De hoofdletter
A
Amsterdam
Met daaronder het logo/monogram.
VOC
"Verenigde Oostindische Compagnie".
Keerzijde: Blanco.
Lit: De Beeldenaar, Jan Pelsdonk 2009-5.244.
Af en toe worden er in Nederland loden penningen gevonden met het voc-monogram.
In 2008 vond de heer Von Héjjas er een aan de Westelijke Oude Havendijk
in Middelburg.
Een jonge detectorpiloot vond er op dezelfde dijk in 2009 nog eens drie.
Eerder in 1972 zijn tijdens een noodopgraving in de Sarphatistraat te Amsterdam ook twee dergelijke voc-penningen gevonden.
Al deze penningen zijn met veel ijver door Von Héjjas nagetekend.
Bij zijn speurtocht naar meer informatie kwam hij terecht bij de heer Mevius, die hem vertelde dat het legitimatiepenningen waren, bestemd voor scheepslui
of matrozen.
Von Héjjas vertelt:
Ze mochten van
de betaalmeester alleen hun schip verlaten als ze een permissiepenning hadden.
Eenmaal van boord kon zo worden gecontroleerd of iemand met toestemming
zijn schip had verlaten.
Wie ongeoorloofd van boord was, riskeerde lijfstraffen.
Na terugkeer op het schip moest de penning weer
worden ingeleverd.
Net als veel andere loden penningen zijn ook deze stukken met raadsels omgeven.
De ongedateerde penningen zijn aan de hand van de exemplaren mét
jaartal in de achttiende eeuw te plaatsen.
Echter, als
we naar parallellen zoeken bij de bakenloden is de productie mogelijk
al in de tweede helft van de zeventiende eeuw begonnen.
De koppeling met de voc is overduidelijk aanwezig, niet alleen vanwege het monogram, maar ook door de vindplaatsen Middelburg en Amsterdam.
In Nederland monsterden de opvarenden af en hoefden zich niet te legitimeren.
Een administratieve functie zullen ze vermoedelijk wel hebben gehad, maar welke?
Zijn de penningen overzee gebruikt in de plaatsen waar een schip voor
anker ging?
Op de manier zoals hierboven is beschreven?
Waarom zijn ze niet ingeleverd?
Of werden ze juist in de Nederlanden gebruikt om de eigenaar in dienst van de
VOC een jaar lang te vrijwaren van het betalen van een veerpont
of tolgeld?
Wie het weet, mag het zeggen…
LITERATUUR
j.a. von héjjas Over een loden ‘matrozenpenning’
MUNTEN-NIEUWS (oktober 2008).
j.a. von héjjas Over drie ‘matrozenpenningen’
MUNTEN-NIEUWS
(juni 2009).
Permissie-penning VOC (Ruit)
Bodemvondst Pieter de Breuk.
Permissie/legitimatie-penning VOC
Spijkergat/pengat voor ophanging.
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 16,81 gram.
Afmetingen: 29 mm x 28 mm.
Aanmaakplaats: VOC Kamer Amsterdam
Datering: Ca. 1602-1800
Voorzijde: Binnen een dieper ingeslagen rond vlak.
De letter A
Amsterdam
Met daaronder het gespiegelde VOC monogram.
"Verenigde Oostindische Compagnie".
Keerzijde: Blanco.
Lit: De Beeldenaar, Jan Pelsdonk 2009-5.244.
Permissie-penning VOC (Vierkant)
Bodemvondst Pieter de Breuk.
Permissie/legitimatie-penning VOC
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 33,65 gram.
Afmetingen: 35 mm x 36 mm.
Aanmaakplaats: VOC Kamer Amsterdam
Datering: Ca. 1602-1800
Voorzijde: Binnen een dieper ingeslagen rond stemelvlak.
Een parelcirkel, met daarbinnen.
De letter A
Amsterdam
Met daaronder het VOC logo.
"Verenigde Oostindische Compagnie".
Keerzijde: Blanco.
Lit: De Beeldenaar, Jan Pelsdonk 2009-5.244.
Permissie-penning VOC
Bodemvondst, Mark Eijbers.
Enkelzijdige permissie/legitimatie-penning VOC
Verknipt naar ronde penning.
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 17,8 gram.
Diameter: Ø 35 mm.
Aanmaakplaats: VOC Kamer Amsterdam
Datering: Ca. 1602-1800
Voorzijde: Gelegen op een verknipt veld.
Binnen parelcirkel
De letter
A
Amsterdam
Met daaronder het monogram.
VOC
"Verenigde Oostindische Compagnie".
Keerzijde: Blanco.
Lit: De Beeldenaar, Jan Pelsdonk 2009-5.244.
Permissie-penning VOC (Rond)
Bodemvondst, Frans Pot.
Enlelzijdige permissie/legitimatie-penning VOC
Verknipt naar ronde penning.
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: Onbekend.
Diameter: Ø 30 mm.
Aanmaakplaats: VOC Kamer Amsterdam
Datering: Ca. 1602-1800
Voorzijde: Gelegen op een verknipt veld.
Binnen parelcirkel
De letter
A
Amsterdam
Met daaronder het monogram.
VOC
"Verenigde Oostindische Compagnie".
Keerzijde: Blanco.
Lit: De Beeldenaar, Jan Pelsdonk 2009-5.244.
Oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie 1602
Penning op de Verenigde Zeeuwse Compagnie opgenomen.
Oprichting van de Oost-Indische Compagnie
en de Nederlandse heerschappij over zee.
Materiaal: Brons.
Bewerking: Geslagen.
Massa: 66,62 gram.
Diameter: Ø 60,7 mm.
Aanmaakplaats: Onbekend (Middelburg ?)
Datering: 1602
Voorzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
Het opschrift in een gecisileerde boord:
❀ IMPERATOR · MARIS · TERRÆ · DOMINVS
Heerser van de zee, heer van het land.
Een galjoen met bolle zeilen, op volle zee varende naar links.
Keerzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
Het opschrift in een gecisileerde boord:
LVCTOR · ET· EMERGO · I602 ·
Ik worstel en kom te voorschijn.
Het gekroond wapenschild van Zeeland.
Lit.: Bizot, pag.86 pl.38.
G. van Loon, 550.
_________________________________________________________
100-jarig bestaan VOC 1702
Gedenkpenning op het eerste eeuwfeest van de V.O.C.
Materiaal: Zilver.
Bewerking: Geslagen.
Massa: 120,19 gram.
Diameter: Ø 66,2 mm.
Graveur: Regnier Arondeaux.
Aanmaakplaats: Amsterdam.
Datering: 1702
Voorzijde: Binnen een geprofileerde boord en lijncirkel, een getroond vrouwelijk
allegorisch figuur getooid met een kroon vervaardigd uit scheepsboegen.
Naar links kijkend, naar een kalme zee. In de rechterhand een geheven zwaard
met lauwerkrans (naar het wapen van Batavia). De linkerhand liggend op een stapel
documenten, in haar hand het octrooi uit 1602. Haar rechtervoet rustend op een
schildpad, symbolisch weergegeven voor een goede bewindvoering.
Achter haar de leeuw van de Republiek, op de zuil de hoofdletter C die staat voor
Compagnie. Aan weerszijden liggen Hoorns des Overvloeds, rechts naast de hoorn
een papegaai. Symbolisch weergegeven voor de rijkdom van het Oosten.
Links boven het opschrift:
IN ALTERA SÆCULA PERGO
(Ik streef naar andere eeuwen).
In de afsnede, het jaartal in Romeinse cijfers:
MDCCII
(1702).
Keerzijde: Binnen een geprofileerde boord en lijncirkel, een galei welke in de
richting van de oprijzende zon de open zee opvaart. Het schip vaart langs de
Zuilen van Hercules, symbolisch voor de twee bergen aan de Straat van Gibraltar.
De Hollandse Maagd zit aan het roer, onder begeleiding van de geharnaste
Neptunus met drietand die naast haar staat. Boven de ra, een wimpel met het
embleem van de VOC. De gehelmde bemanning bestaat uit de zes kamers van
de Verenigde Oost-Indische Compagnie, en dragen de wapens op hun schilden.
Van links naar rechts de wapens van Enkhuizen, Hoorn, Rotterdam, Delft,
Zeeland en Amsterdam.
Opschrift en in de afsnede de tekst:
INVIA / NULLA VIA // FAVENTE DEO
(Onder Gods hulp is er geen weg ongebaand).
Onderaan in de afsnede, tegen de geprofileerde boord de medailleur:
ARONDEAUX F.
Lit.: Gerard van Loon, Volume 4 (1731) Beschryving der Nederlandsche historipenningen. pag.304.
P. Callewaert, Penning op het eerste eeuwfeest van de VOC.
________________________________________________________
100-jarig bestaan VOC 1702 (Tin)
Gedenkpenning op het eerste eeuwfeest van de V.O.C.
Materiaal: Lood/tin legering.
Bewerking: Tinnen afslag.
Massa: Onbekend.
Diameter: Ø 65 mm.
Graveur: Regnier Arondeaux.
Aanmaakplaats: Amsterdam.
Datering: 1702
Voorzijde: Binnen een geprofileerde boord en lijncirkel, een getroond vrouwelijk
allegorisch figuur getooid met een kroon vervaardigd uit scheepsboegen.
Naar links kijkend, naar een kalme zee. In de rechterhand een geheven zwaard
met lauwerkrans (naar het wapen van Batavia). De linkerhand liggend op een stapel
documenten, in haar hand het octrooi uit 1602. Haar rechtervoet rustend op een
schildpad, symbolisch weergegeven voor een goede bewindvoering.
Achter haar de leeuw van de Republiek, op de zuil de hoofdletter C die staat voor
Compagnie. Aan weerszijden liggen Hoorns des Overvloeds, rechts naast de hoorn
een papegaai. Symbolisch weergegeven voor de rijkdom van het Oosten.
Links boven het opschrift:
IN ALTERA SÆCULA PERGO
(Ik streef naar andere eeuwen).
In de afsnede, het jaartal in Romeinse cijfers:
MDCCII
(1702).
Keerzijde: Binnen een geprofileerde boord en lijncirkel, een galei welke in de
richting van de oprijzende zon de open zee opvaart. Het schip vaart langs de
Zuilen van Hercules, symbolisch voor de twee bergen aan de Straat van Gibraltar.
De Hollandse Maagd zit aan het roer, onder begeleiding van de geharnaste
Neptunus met drietand die naast haar staat. Boven de ra, een wimpel met het
embleem van de VOC. De gehelmde bemanning bestaat uit de zes kamers van
de Verenigde Oost-Indische Compagnie, en dragen de wapens op hun schilden.
Van links naar rechts de wapens van Enkhuizen, Hoorn, Rotterdam, Delft,
Zeeland en Amsterdam.
Opschrift en in de afsnede de tekst:
INVIA / NULLA VIA // FAVENTE DEO
(Onder Gods hulp is er geen weg ongebaand).
Onderaan in de afsnede, tegen de geprofileerde boord de medailleur:
ARONDEAUX F.
Lit.: Gerard van Loon, Volume 4 (1731) Beschryving der Nederlandsche historipenningen. pag.304.
P. Callewaert, Penning op het eerste eeuwfeest van de VOC.
________________________________________________________
Noodmunt VOC, Duit 1796
Noodmunt VOC, Nederlands-Indië, Java.
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 5,19 gram.
Diameter: Ø 17,8 mm.
Aanmaakplaats: Onbekend
Datering: 1796
Voorzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
Onder de letter N
het logo van de VOC
VOC
Verenigde Oost-Indische Compagnie.
Keerzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
In drie regels, de waardebepaling en jaartal:
I
DUIT
I796
Lit: Scholten, 486.
_______________________________________________________
Noodmunt VOC, Duit 1797
Noodmunt VOC, Nederlands-Indië, Java.
Materiaal: Lood/tin legering.
Massa: 5,04 gram.
Diameter: Ø 18 mm.
Aanmaakplaats: Onbekend
Datering: 1797
Voorzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
Onder de letter N
het logo van de VOC
VOC
Verenigde Oostindische Compagnie.
Keerzijde: Binnen een gladde cirkelrand/boord.
In drie regels, de waardebepaling en jaartal:
I
DUIT
1797
Lit: Scholten, 487.
_______________________________________________________
